Wietnamskie Siły Powietrzne

*Không lực Việt Nam Cộng hòa*
Państwo	Wietnam Południowy
Siły zbrojne	Siły Zbrojne Republiki Wietnamu
Nazwa skrócona	VNAF
Data utworzenia	1955
Data likwidacji	1975
Znak rozpoznawczy
	Najwyższe dowództwa
Wojskowe	Tân Sơn Nhứt Airbase (Sajgon)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wietnamskie Siły Powietrzne (wiet. Không lực Việt Nam Cộng hòa ; KLVNCH, ang. Vietnam Air Force; VNAF) – nieistniejące wojska lotnicze Republiki Wietnamu (Wietnamu Południowego), zlikwidowane w 1975 roku, po zajęciu całego Wietnamu przez wojska Wietnamu Północnego.

Historia

W marcu 1949 roku cesarz Bảo Đại oficjalnie zwrócił się o francuską pomoc w sformowaniu lotniczego ramienia wietnamskiego wojska. początkowy personel opierał się weteranach, którzy w czasie II wojny światowej latali we Francuskich Siłach Powietrznych na B-26 Marauder. W marcu 1952 w Nha Trang utworzono ośrodek szkoleniowy, a rok armia otrzymała dwa lekkie Morane-Saulnier MS.500 Criquet (łącznie 40 pozostawionych po uzyskaniu niepodległości w 1955). W 1954 roku Francuzi zaczęli przysyłać transportowe Dassault MD.315 Flamant (łącznie 10 sztuk). Wietnamscy piloci byli wysłani do Francji w celu przeszkolenia na bardziej zaawansowane maszyny. W maju 1954 roku, po zajęciu przez komunistów miasta Dien Bien Phu, Francja nie kontrolowała już północy Indochin i postanowiono utworzyć na południu niepodległą Republikę Wietnamu, 31 stycznia 1955 utworzono Wietnamskie Siły Powietrzne. Francuscy piloci i mechanicy pozostali jednak w kraju do końca 1956 roku, pozostawili oni po sobie także 22 C-47 oraz 69 Grumman F8F Bearcat, podstawowy wietnamski samolot uderzeniowy w latach 50.

W czasach wojny wietnamskiej, w odróżnieniu od lotnictwa z północy, VNAF nie odrywały istotnej roli, ponieważ większość misji wykonywały samoloty amerykańskie. Samoloty VNAF zapewniały jedynie wsparcie dla wojsk lądowych, trzymając się daleko do północnowietnamskich MiGów lub ciężkich amerykańskich bombardowań, ich potencjał był wykorzystany jednak do działań w czasie Wojny domowej w Kambodży i Królestwie Laosu. Dopiero w latach 70., gdy Stany Zjednoczone chciały wycofać swoje wojsko z Wietnamu, kraj otrzymał dużą liczbę sprzętu, aby móc samodzielnie przeciwstawić się zagrożeniu północy.

W 1967 roku F-5 stały się pierwszymi odrzutowymi samolotami w VNAF. Przekazano 17 maszyn w konfiguracji jednomiejscowej i 2 w szkolno-bojowej. Zdemontowane zostały przed przybyciem sondy do tankowania w powietrzu. Wśród maszyn były też samoloty F-5C. Odbyto w czerwcu tego samego roku około 400 misji bojowych. Podniesiono tymi maszynami nie tylko potencjał bojowy, ale również morale personelu. Liczba samolotów zwiększała się. W sumie dzięki dwóm programom dostarczono 118 samolotów. Aby umożliwić realizację planów zawieszenia broni między USA, a Wietnamem Północnym wypożyczono również samolot od innych państw jak: Iran - 32 sztuki, Tajwan - 47 sztuk, Korea Południowa - 36 sztuk. Oraz USAF przysłało odkupione od Iranu 2 sztuki F-5A i 7 sztuk F-5B. Brały one aktywnie udział w wojnie. Stracono je zarówno w powietrzu jak i na ziemi oraz w wypadkach. Przed upadkiem kraju zdarzało się, że samoloty wpadały w ręce wroga. Wietnam Północny używał ich w liczbie około 87 sztuk^[1].

W 1972 roku USA nie zgodziły się na przekazanie podstawowego myśliwca amerykańskiego, McDonnell Douglas F-4 Phantom II, siły powietrzne mogły liczyć jednak na dużą liczbę lekkich Northrop F-5, uważanego za amerykańskiego odpowiednika MiG-21. Oprócz maszyn sfinansowanych przez USA, wiele myśliwców F-5A/B do Wietnamu Południowego przekazała Korea Południowa, Iran i Tajwan, pomocy udzieliła też Australia. W 1974 roku siły powietrzne urosły pod względem liczności do szóstych na świecie, licząc 63 tysiące personelu i 2075 statków powietrznych, w tym większość stanowiły śmigłowce i samoloty wsparcia. W linii znajdowało się: 6 eskadr F-5A/B Freedom Fighter, 2 eskadry F-5E/F Tiger II, 10 eskadr A-37B Dragonfly, 3 eskadry A-1H Skyraider, 2 eskadry AC-119G/K, 1 eskadra AC-47D Spooky i 22 eskadry UH-1. Oprócz Nha Trang duże bazy znajdowały się w Tân Sơn Nhất, Biên Hoà Sóc Trăng i Phù Cát. Pomimo walki do końca armia południa nie była w stanie zapobiec upadku Sajgonu 30 kwietnia 1975 roku, w związku z tym ponad 200 samolotów ewakuowano do Tajlandii. Dziesiątki wietnamskich śmigłowców UH-1, czy CH-47 wylądowało na pokładach lotniskowców VII floty, transportując uciekających na własną rękę wojskowych i ich rodziny, następnie spychano je do wody, by zrobić miejsce dla własnych śmigłowców. Najbardziej znane jest lądowanie na pokładzie USS Midway nieprzystosowanego do takich zadań samolotu Cessna O-1 Bird Dog^[2]. Po operacji Frequent Wind znaczna część personelu zamieszkała w USA, a uratowane samoloty rozdysponowano pomiędzy amerykańskich sojuszników w regionie. W ręce Ludowej Armii wpadło 1109 statków powietrznych z południa, w tym 60 F-5A, 27 F-5E, 95 A-37, 26 A-1, 38 C-47, 14 C-130, 33 C-7A. Wiele UH-1H, CH-47A, A-37B i F-5E służyło w Wietnamskich Ludowych Siłach Powietrznych do lat 90., te ostatnie przekazano też do testów w ZSRR, Czechosłowacji i Polsce^[3]^[4].

Wyposażenie

Samolot	Typ	Wersja	Dost.	Rok	Uwagi
Samoloty bojowe
Northrop F-5 Freedom Fighter	lekki myśliwiec/ myśliwsko-bombowy/ rozpoznawczy	F-5A F-5B RF-5A F-5E	158 8 10 60	1967 1972 1973	^[5]^[6] F-5A: 50 ex-tajwańskich, 36 ex-koreaańskich (i 8 RF-5A), 34 ex-irańskie, 25 ex-USAF, 8 niedoszłych libijskich, 5 innych; F-5E w ramach Military Assistance Program (MAP).
Douglas A-1 Skyraider	samolot bliskiego wsparcia	A-1D A-1H	175 138	1960 1964	ex-USA i MAP
Cessna A-37 Dragonfly	lekki samolot szturmowy	A-37B	254	1968	Military Assistance Program
Samoloty transportowe
Lockheed C-130 Hercules	ciężki transportowiec	C-130A	34	1972	ex-USA, MAP
Fairchild C-123 Provider	średni transportowiec	C-123B C-123K	3 31	1964 1971	ex-USA
De Havilland Canada DHC-4 Caribou	lekki transportowiec	C-7B	36	1972	ex-USA
Fairchild C-119 Flying Boxcar	lekki transportowiec samolot wsparcia	C-119G AC-119G/K	90 44	1968 1971	ex-USA i MAP, AC-119G Shadow i AC-119K Stinger to wersje uzbrojone w szybkie działka.
Douglas C-47 Skytrain	lekki transportowiec samolot wsparcia SIGINT	C-47A AC-47D Spooky EC-47	130 23 27	1955 1969 1972	22 ex-francuskie C-47A., reszta ex-USA lub MAP.
Cessna U-17	użytkowy / łącznikowy	U-17A/B	100	1963	MAP
Samoloty szkolno-treningowe
Cessna O-1 Bird Dog	samolot obserwacyjny/ treningowy	O-1A	319	1956	ex-USA, MAP
Cessna O-2 Skymaster	samolot obserwacyjny/ treningowy	O-2A	35	b/d
North American T-28 Trojan	samolot wsparcia/ szkolny	T-28D	75	1961	MAP
North American T-6 Texan	szkolenie podstawowe	T-6G	55	1955	ex-USA
Cessna T-37 Tweet	szkolenie podstawowe	T-37B	24	b/d
Cessna T-41 Mescalero	szkolenie wstępne	T-41D	42	1968	MAP
Śmigłowce
Bell UH-1 Iroquois	śmigłowiec wielozadaniowy	UH-1B UH-1H	18 899	1964 1967	ex-USA
Sikorsky H-34 Choctaw	śmigłowiec transportowy	CH-34C	230	1963
Sikorsky H-19 Chickasaw	śmigłowiec transportowy		10 6	1958 1961	10 ex-francuskich
Boeing CH-47 Chinook	ciężki śmigłowiec transportowy	CH-47A	70	1970	ex-USA
Bell H-13 Sioux	śmigłowiec szkolny	OH-13	8	1956